Obowiązek wykonywania prac gospodarczych w kole łowieckim pod rygorem kary finansowej.
W realiach funkcjonowania kół łowieckich w Polsce na przestrzeni dwóch ostatnich dekad prace gospodarcze zyskały miano przykrego obowiązku, którego niewykonanie nierzadko rodzi skutki finansowe dla poszczególnych członków. Nie znam osobiście nikogo w PZŁ, któremu sprawia przyjemność marnowanie wolnego dnia na odbębnienie „dniówki” w kole, żeby tylko uniknąć płacenia za nieobecność. Oczywiście zdaje sobie sprawę z tego, że ktoś urządzenia łowieckie musi budować, jednak czy to aby na pewno musi być obowiązek każdego członka koła? Przecież nie każdy myśliwy musi być mistrzem ciesielstwa i umówmy się – praca fizyczna nie jest dla każdego. Wśród braci łowieckiej są osoby które nie powinny jej wykonywać. Czy powinny zatem ponosić dodatkowe koszty z tego powodu? A może w ogóle nikt nie powinien być karany dodatkowym ekwiwalentem finansowym za brak ich wykonania?
Prac gospodarczych nie ma w Statucie PZŁ
Zgodnie z § 29 Statutu PZŁ kwestia regulowania zobowiązań finansowych członków kół łowieckich została zdefiniowana w pkt 5. Według tego przepisu członek koła obowiązany jest terminowo uiszczać składki członkowskie i pozostałe opłaty uchwalone przez walne zgromadzenie jak również koszty postępowania z jego udziałem orzeczone przez sąd łowiecki. Obowiązki wykonywania prac gospodarczych jak również ustalanie ekwiwalentu za brak ich wykonania nie znajdują pokrycia w kompetencjach Walnego Zgromadzenia opisanych w § 36 Statutu PZŁ, jak również nie zostały na wprost wyszczególnione w § 29 dotyczącym obowiązków członka koła. Należy przy tym również nadmienić, iż ustawa Prawo Łowieckie dokładnie określa zakres kompetencji Statutu PZŁ, wymieniając przy tym możliwość definiowania zadań koła łowieckiego i sposobu ich realizacji (art. 32 ust. 4). Kluczowe jest również to, iż ustawa Prawo łowieckie w art. 35 ust 1 dokładnie określa sposób finansowania Polskiego Związku Łowieckiego dopuszczając wyłącznie korzystanie z funduszy własnych, wpisowego, składek członkowskich, zapisów i darowizn oraz dochodów z działalności gospodarczej. Jakiekolwiek uchwały wewnątrzorganizacyjne muszą pokrywać się z delegacją ustawy lub statutu PZŁ, a zadania, bądź jakiekolwiek czynności które literalnie nie znajdują odzwierciedlenia w nich, mogą mieć wyłącznie społeczny charakter i formę dobrowolności.
Uchwalanie konieczności realizacji i egzekwowanie uiszczenia takich świadczeń pieniężnych od członków koła nie może również odpowiadać rzeczywistym potrzebom finansowym koła. Samą definicję opłaty należy bowiem rozumieć jako każdą, pobraną należność za świadczone usługi. Warto więc przypomnieć, że koła łowieckie nie wymagają dodatkowych narzędzi finansowych do realizacji swojej działalności statutowej, ponieważ temu służą przede wszystkim składki członkowskie, których wysokość jest uchwalana przez ogół jego członków. Uchwalanie „opłat”, które nie mogą się wpisywać w definicję opłat, a w dodatku wywodzenie z nich obowiązku wykonywania bezpłatnie pracy, który nie ma umocowania ani w statucie, ani tym bardziej w prawie powszechnie obowiązującym, należy uznać wręcz za proceder.
Realizacja prac poszczególnych członków koła w formie odpracowywania zobowiązań finansowych w polskich realiach prawnych zasądzana jest głównie przez sądy powszechne w charakterze kary w postępowaniu karnym. Ewentualne egzekwowanie ich wykonania wobec osób praworządnych musi być więc podparte formą nawiązania stosunku pracy pomiędzy wszystkimi stronami. Pogląd ten znajduje pełne uzasadnienie w ustawie Kodeks Pracy, który w art. 11 wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika podczas nawiązania stosunku pracy oraz ustalenia warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku. Organizując jakiekolwiek prace gospodarcze należy uwzględnić ich indywidualny wymiar wymagający każdorazowego potwierdzenia wykonania jakiejkolwiek czynności przez obydwie strony (zlecającego i wykonawcy). Należy przy tym również rozumieć, że wszelkie roszczenia w tym zakresie mogą wynikać co najwyżej z postanowień umowy zawartej w tym zakresie. Ponadto ustalanie ekwiwalentu pieniężnego za niewykonanie określonych prac w kole nie mieści się również w ramach „innych opłat uchwalanych przez Walne Zgromadzenie”. Samego ekwiwalentu nie można wiązać również z przynależnością do koła. Pogląd ten potwierdził Sąd Apelacyjny w Białymstoku w orzeczeniu wyroku o sygn. akt I ACa 502/13 stwierdzając następujące:
– ”Inną opłatą uchwaloną przez walne zgromadzenie (…) jest opłata, którą członek koła łowieckiego będzie zobowiązany uiścić z racji samej przynależności do koła łowieckiego, niezależnie od innych okoliczności. Do tych opłat nie można zaliczyć zatem opłaty za niewykonaną na rzecz koła łowieckiego pracę. To, że opłata za niewykonaną na rzecz koła łowieckiego pracę została uchwalona przez walne zgromadzenie nie stanowi wystarczającej podstawy do zaliczenia jej do „innych opłat”.
Powyższe stanowisko prezentował również Sąd Okręgowy w Olsztynie w treści uzasadnienia wyroku o sygn. akt IX Ca 916/16.
Opłata za niewykonanie pracy to dopiero niezły żart
Uchwalanie konieczności realizacji i egzekwowanie uiszczenia takich świadczeń pieniężnych od członków koła nie może również odpowiadać rzeczywistym potrzebom finansowym koła. Samą definicję opłaty należy bowiem rozumieć jako każdą, pobraną należność za świadczone usługi. Warto więc przypomnieć, że koła łowieckie nie potrzebują na siłę szukać dodatkowych narzędzi finansowych do realizacji swojej działalności statutowej, ponieważ temu mają służyć przede wszystkim składki członkowskie, których wysokość jest uchwalana przecież przez ogół jego członków. Temat ten dobrze podsumowuje również Artur Jesionowicz na łamach portalu lowiecki.pl pisząc: Wymyślanie „opłat” z opłatami nie mającymi nic wspólnego, a w dodatku wywodzenie z nich obowiązku wykonywania bezpłatnie pracy, który nie ma umocowania ani w statucie, ani tym bardziej w prawie powszechnie obowiązującym, należy uznać wręcz za proceder. Można przy tym tylko ubolewać, że tak mocno zdołał się rozpowszechnić.
Z niewolnika nie ma pracownika
Realizacja prac poszczególnych członków koła, które nie zostały na wprost wymienione w statucie PZŁ, może przecież odbywać się w formie ich zlecania. Trzeba jednak mieć na uwadze ich indywidualny wymiar wymagający każdorazowego potwierdzenia wykonania jakiejkolwiek czynności przez obydwie strony (zlecającego i wykonawcy). Należy przy tym również rozumieć, że wszelkie roszczenia w tym zakresie mogą wynikać co najwyżej z postanowień umowy zawartej w tym zakresie. Ponadto ustalanie ekwiwalentu pieniężnego za niewykonanie określonych prac w kole nie mieści się również w ramach „innych opłat uchwalanych przez Walne Zgromadzenie”, ponieważ jest to wartość zmienna i niemożliwa do prognozowania. Jeśli zatem ktokolwiek mimo wszystko twierdzi, że Walne Zgromadzenie posiada kompetencję do ustalania opłaty za nieobecność na pracach gospodarczych w kole, to pozostaje rozłożenie problemu w sposób czysto pragmatyczny.
Uszczęśliwianie pracą
Wiele kół łowieckim stosuje pewien wytrych uchwalając „składki” na prace gospodarcze umożliwiając swoim członkom wybór pomiędzy ich uiszczeniem, a odpracowaniem w ramach tzw „dniówek”, lub „roboczogodzin”. Ta pozornie niewinna dodatkowa składka w mojej opinii powoduje więcej problemów, niż pożytku. W praktyce bogatsi członkowie płacą i nie pracują, a mniej zamożni wyrabiają 200% normy. W teorii mamy krainę szczęśliwości, chociaż ani jednej, ani drugiej stronie nie jest do śmiechu, ponieważ świadomie tworzą podziały na lepszych i gorszych. A może egzystencja w kole łowieckim byłaby zdecydowanie prostsza, gdyby nie wprowadzać na siłę zbędnych i bezprawnych nakazów i niech każdy angażuje się na tyle ile może i ile chce? Spokojnie, nie spadłem z drzewa i doskonale pamiętam czasy, kiedy nie było żadnych haraczy za prace gospodarcze, a mimo to nie brakowało urządzeń łowieckich w kołach. To były czasy, kiedy mało kto miał telefon nawet stacjonarny, a mimo to ludzie potrafili się sami zorganizować i zrobić paśnik, czy ambonę. Mobilizacją była spontaniczna możliwość spotkania z kolegami bez konieczności skrupulatnego ewidencjonowania roboczogodzin.
Nie ma lepszych i gorszych, bo każdy jest inny
Brak literalne wyszczególnionych prac gospodarczych na rzecz koła w statucie PZŁ jednoznacznie wskazuje intencje Krajowego Zjazdu Delegatów, według którego mogą one być realizowane w drodze indywidualnego porozumienia stron i wynikać wyłącznie z dobrej woli osób wykonujących je. Nie można więc narzucić wolą większości bezprawnych obowiązków nawet wobec jednego członka koła. Warto również nadmienić, iż wprowadzenie obowiązku wykonywania ujednoliconych prac fizycznych względem wszystkich członków koła może nie odpowiadać ich predyspozycjom wynikającym z kwalifikacji zawodowych, płci, wieku czy kondycji zdrowotnej i tym samym stanowić może zagrożenie dla ich zdrowia i życia. W myśl powyższego, również uchwały organów koła dotyczące konieczności wykonania określonych prac, czynności lub wnoszenia określonego ekwiwalentu pieniężnego przez poszczególnych jego członków muszą uwzględniać prawo wolności człowieka, podlegające prawnej ochronie przez Art.31 ust 2 Konstytucji RP.
Uchwała dotycząca należności za niewykonanie prac gospodarczych wykracza poza normy przewidziane w Statucie PZŁ oraz prawie łowieckim, ale również może dyskryminować poszczególnych członków koła. Za wysoko krzywdzące należy uznać nakładanie opłat na kogoś, kto może być niezdolny do określonej pracy fizycznej chociażby ze względu na brak odpowiednich kwalifikacji zawodowych, bądź z przyczyn zdrowotnych. Zapewne wielu nadzorców tych prac z ramienia zarządów kół są gotowi ponosić pełną odpowiedzialność za bezpieczne wykonywanie bezprawnie nakładanych prac na członków przez organy koła… Może wezwania na prace gospodarcze pod rygorem finansowym zamienić na zaproszenia na koleżeńskie spotkania, w ramach których nikt nie będzie rozliczał nikogo z przepracowanych godzin, a zachętą będzie ognisko i dobra atmosfera?
Epilog
Zanim wielu członków zarządów kół łowieckich mnie znienawidzi, to chciałbym na koniec przedstawić realny wymiar finansowy prac gospodarczych. Otóż niedawno przy okazji szukania domku ogrodowego dla dzieci znalazłem na Facebooku ofertę sprzedaży gotowych ambon firmy PINE TREE Wyroby z drewna. Zamówiłem dwie kryte ambony w kwocie 1390zł za sztukę i po 2 tygodniach były na miejscu! Wyobraźmy sobie koło łowieckie z 40 członkami. Dzieląc kwotę 1390 na 40 osób wychodzi nam kwota 34,76 zł na osobę. Przecież większość osób wydaje więcej pieniędzy na dojazd na swoje prace gospodarcze.
